Türkiye kadınların istihdamı konusunda kağnı hızıyla ilerlerken Dünya Ekonomik Forumu'nun 2017 raporu ilerme yerine gerilemenin olduğunu ortaya çıkardı. Cinsiyet eşitsizliği raporunda Türkiye, 140 ülke arasında 2016 yılında 130’uncu sıradayken, 2017 yılında 131’inci sıraya geriledi. 

Sadece bu rapor değil, geçtiğimiz günlerde açıklanan bir başka araştırmanın sonuçları da cinsiyet eşitliği konusunda hala bir gelişme kaydedemediğimizi gözler önüne seriyor. BinYaprak ve  Xsights Araştırma ve Danışmanlık'n yaptığı  Kadın ve İstihdam konulu 'Eşitlik Araştırması'ndan çıkan çarpıcı pek çok sonuç arasında biri var ki aslında durumu özetler nitelikte. Çünkü araştırmaya göre her 10  erkekten beşi, hala kadınların çalışmak için eşlerinden izin alması gerektiğini düşünüyor. Yani Türk erkekleri hala 'Ben ne dersem o olur, kadınlar erkeklerin kölesidir' diyor.

Peki bu tablo nasıl değişecek? Şimdiye kadar kadınların durumunu ortaya koyan onlarca araştırma yapan Xsights Araştırma ve Danışmanlık Şirketi'nin kurucusu Çiğdem Penn, hem bu sorunun yanıtını hem de kendi girişimcilik hikayesini,  İşte Kadınlar'a anlattı. 

  

Eğitiminiz ve kariyeriniz nasıl ilerledi? 

Ben 1976 yılında İstanbul’ da doğdum, ilk okulda tam altı öğretmen değiştirdikten sonra Notre Dame de Sion Fransız Kız Lisesi’ne girdim; o zamanlar bizim okulda sadece kızlar vardı, artık oğlanları da alıyorlar. Okulumu derece ile bitirdim; Boğaziçi Üniversitesi’nde istediğim ve merak ettiğim için Psikoloji Bölümünü tamamladım, bu bölüme de derece ile girdim, derece ile mezun oldum. Boğaziçi’nden sonra London School of Political Sciences and Economics’de Örgütsel ve Sosyal Psikoloji Master’ ı mı tamamladım. İlk resmi işim Arthur Andersen’ da Danışmanlık’dı, sonrasında Londra’da uluslararası birçok araştırma şirketinde yöneticilik yaptım. 2004’de Xsights’ı kurdum, aynı yıl çok güzel bir teklif aldım, 2 yıl daha kurumsal çalıştım ama sonra girişimci yönüm ağır bastı ve 2006’da aktif olarak Xsights için çalışmaya başladım.

Kendi işinizi kurmaya hangi yıl, nasıl karar verdiniz?

Kendi işimi kurmaya ben üniversite yıllarında karar verdim. Psikoloji çok disipliner bir eğitim, birçok iş yapabilirsiniz. Ben pazar araştırmasına karar verince, önce işi öğrenmek gerekiyor diye düşündüm ve bir süre uluslararası şirketlerde çalıştım. Artılarını eksilerini gördüm. Ben bu işin altından kalkabilirim noktasında da kendi işimi kurdum. O zaman Londra’da yaşıyordum, dolayısıyla şirketi de Londra’ da kurdum.

Ne kadarlık sermaye ile hangi şartlarda kurdunuz?

Ben Xsights’ı hemen hemen sıfır sermaye ile evimizin misafir odasında kurdum. Xsights’ı kurduğumda ne bir iş planım ne de bir finansal kaynağım vardı. Sadece çok çalıştım ve bugünlere getirdim.

Şirketi kurarken hangi çekinceleri, zorlukları yaşadınız, nasıl başa çıktınız?

Şirketi kurarken herhangi bir zorlukla karşılaşmadım, İngiltere’de şirket kurmak çok basit, yaklaşık 30 dakikada kurabilirsiniz. Ancak sonrasında zorluklar oldu, örneğin vergi, bürokrasi bunlarla baş etmeyi öğrenmek zorunda kaldım. Nakit akışı, iş planları, mizan bunları çok hızlı öğrenmem gerekti… Hep çok çalıştım, çok merak ettim. Çoğu konuyu kendi kendime öğrendim ama bazılarını hayat öğretti…

Şirketiniz kurulduğundan bu yana nereden nereye geldi, 2017 nasıl bir yıl oldu, 2018 hedefleriniz neler?

Şirketi kurduğumdan bu yana şirketim gelişti, birçok sektörde yüzlerce müşteriye hizmet verdi, değer kattı. Minicik bir şirketten, sektördeki önemli oyunculardan biri haline geldi.. Xsights kurulduğu günden bu yana büyüdü ve hep yükseldi. 2018 hedefimiz daha da büyümek ve kurumsallaşmayı tamamlamak. Amacımız Xsights’ın başarısını sürdürülebilir bir hale getirmek.

Bir kadın olarak sizin gözlemleriniz deneyimleriniz neler, kadınlar iş hayatında hangi engellerle karşılaşıyor?

Kadınlar iş hayatında birçok engelle karşılaşıyor.. Belki ilk engel kadının kendi kendine koyduğu engeller, çok da fazla büyümeyeyim, çok dikkat çekmeyeyim gibi. İş dünyasının koyduğu engeller var, kadın oldukları için profesyonel kimliklerinin sorgulandığı, kadın oldukları için başarılı olamayacaklarının düşünüldüğü ortamlar, tabii en büyük engel toplumdaki görüş ve inançlar, kızların eğitiminden başlayıp, dilimizde kullandığımız sözcüklere kadar iliklerimize işlemiş bir ayrımcılık..

Kadınlar bu engelleri aşmak için ne yapmalılar?

Kadınlar bence engel tanımamalı, kendilerine inanmalı ve sahip çıkmalılar. Ayrımcılığa uğruyoruz diye ağlamanın da bir faydası yok, yılmadan vazgeçmeden çalışmak gerekiyor.

Kadın istihdamında daha fazla kadının yer alması için kadınlara ve erkeklere bir çağrıda bulunur musunuz?

Ben sık sık bu çağrıyı tekrar ediyorum, erkeklerin ev işlerinde ve çocuk bakımda daha aktif rol almaya başlamaları gerekiyor. Tüm temizliği, ütüyü, yemeği, çocukların bakımını, ödevini, sınavını, derdini, sevincini kadına yükleyip sonra ‘ benim eşim çalışmıyor’ demekle kadın istihdamı artmayacak. Kadınların iş hayatında aktif olmaları için hayatlarında vakit yaratmaları gerek.. Kadınlar ortalama günde 4 saat 34 dakikayı ev işlerine ayırırken, erkekler 53. dakikada duruyor.. Asıl detay burada, erkeklerin de evde çalışması gerek ki kadınlar dışarıda çalışabilsinler..

Girişimci olmak isteyen kadınlara tavsiyeleriniz neler olur?

Beklemesinler, KOSGEB desteklerinden faydalansınlar, çalışınlar, çalışsınlar. Bugünlerde birçok mentorluk imkanı sunan networkler de var onlardan da faydalansınlar. TurkishWIN, BinYaprak , KAGİDER ve daha birçok dernek bunları organize ediyor, bu da değerli bir fırsat.

Başka kadınların öğrenmesi, rehber olması için yaptığınız işle ilgili, uzmanlığınız olduğu konuda püf noktalarını anlatır mısınız?

Bizim sektörümüzde kalite çok önemli, işlerini hakkını vererek yapsınlar, uzun vadeli düşünsünler, doğru yoldan çıkmasınlar ve her zaman kendilerine inansınlar.

Şimdiye kadar kadınlarla ilgili kaç araştırma yaptınız, totalde bunların çıktılarına baktığınızda kadın sorunlarının çözümünde şu anda var olan uygulamalara da baktığınızda en büyük eksiklikleler neler, ne yapılmalı?

Biz bugüne kadar kadınlarla ilgili onlarca araştırma yaptık, bunların bir kısmı aile ve çocuk bir kısmı toplum bir kısmı ise ekonomi ile ilgili. Bu araştırmaların çıktılarına baktığımızda en büyük eksiklik kadınların faaliyet alanlarının hep kısıtlanması, ailede, toplumda, ekonomide hep edilgen rolde durması… Kadın katkısının değerli görülmemesi ve de kadınların özgüvenlerinin hemen sönüvermesi.. Bence kızlarımızı daha sağlam yetiştirmeli, onlara hayallerine sahip çıkmayı öğretmeli ve bunları gerçekleştirmeleri için de onları desteklemeliyiz.