Korona virüsün ekonomiye zararını en aza indirebilmek için alınan önlemlere rağmen uzmanların yaptığı araştırmalar tam karantina uygulamasına geçilmezse ekonominin neredeyse yüzde 50 daha fazla zarara uğrayacağını ortaya koyuyor.

Koç Üniversitesi öğretim üyesi Prof.Dr.Selva Demiralp, COVID-19’un Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerini ve çözüm önerilerini içeren araştırmalarının ilk sonuçlarını  Gazeteci Murat Yetkin'in sitesi Yetkin Report'ta kamuoyuyla paylaştı.

Demirlap'in, Koç Üniversitesi’nden Cem Çakmaklı, Sevcan Yeşiltaş, Muhammed Ali Yıldırım ve University of Maryland’den Şebnem Kalemli-Özcan ile yürüttüğü araştırmada, belirli varsayımlar altında elde edilen sonuçları şöyle özetledi:

Ekonomi üzerinde en az hasar, ülke çapında uygulanacak bir aylık tam karantina uygulaması ile mümkün.

* Tam karantina uygulaması geciktiği sürece salgını kontrol altına almak zorlaşıyor ve karantinada geçmesi gereken süre (ve dolayısıyla ekonomik maliyet) artıyor.

* Alternatif karantina senaryolarının GSYH üzerindeki etkileri şöyle:

– İngiltere’nin krizin başında denediğine benzer şekilde, hiçbirşey yapılmadan virüsün doğal süreci ile yayılıp ömrünü tamamlaması durumunda GSYH yüzde 11 azalıyor. Ancak korona Covid-19 salgını nedeniyle ölüm sayısının en yüksek olduğu bu alternatif insani açıdan kabul edilebilir değil.

– Şu andaki uygulamaya benzer kısmi bir karantina uygulaması ile GSYH yüzde 17 azalıyor,

– Çin’deki uygulamaya benzer şekilde, tam karantina uygulaması bugün uygulamaya konduğu takdirde salgın 42 günde kontrol altına alınıyor ve GSYH yüzde 7,8 azalıyor

-Tam karantina uygulamasında bir günlük gecikme olduğunda salgın 44 günde kontrol altına alınabiliyor ve GSYH’deki daralma yüzde 8,2 oluyor.

Prof.Dr. Selva Demiralp, araştırma sonucuna göre karantina döneminde şirketlerin borçlarını ödeyebilmesi, çalışanların işlerini kaybetmemesi için ekonomiye GSYH’nın yüzde 7,8’i kadar kaynak aktarılması gerektiğini,  tam karantina uygulanırken gereken finansmanın bir kısmının çok net belirlenmiş bir plan dahilinde para basarak, diğer kısmının ise uluslararası bir kuruluştan döviz cinsinden temin edilebileceğini söyledi.

 Prof.Dr. Selva Demiralp, bir kez daha tam karantina uygulanması gerektiğine dikkat çekerek şu değerlendirmede bulundu; 

“Tam karantina uygulamasında geç kalınan her gün, vaka sayısını ve dolayısı ile salgının kontrol altına alınması için geçecek süreyi arttırarak beraberinde gelecek ekonomik maliyeti de artırıyor. Örneğin bugün itibariyle, toplam vaka sayısı yaklaşık 70,000 iken tam karantina uygulandığında 42 günlük bir sürede salgın kontrol altına alınabildiğinden GSYH’daki düşüş yüzde 7.8 ile sınırlı kalıyor. Sadece bir günlük gecikme olduğunda vaka sayısı 10,000‘den fazla artıyor. Modelde vaka sayısındaki artışın sadece test edilmiş rakamları gösteren resmi vaka sayısındaki artıştan daha hızlı olduğunu varsayıyoruz. Bu durumda 42 günlük tam karantina salgını kontol altına almaya yetmiyor. Virüs 100 gün sonra tekrar artmaya başlıyor. Prematüre şekilde karantinayı vaktinden erken sonlandırmak hiçbir işe yaramadığı gibi o süre içindeki üretim kaybı da boşa gidiyor. Bu nedenle bir günlük gecikmenin bedeli olarak ekonomiyi fazladan 2 gün kapatmanız gerekiyor ki bu da ekonomik maliyeti bir anda GSYH’nın yüzde 8,2’ine çıkarıyor. Eğer iki günlük gecikme olursa bu sefer karantina süresi 46 güne çıkarken GSYH’daki düşüş yüzde 8,6’ya çıkıyor. Yani gecikme olan her gün GSYH üzerinde yaklaşık yüzde 0.4 ilave kayıp doğuruyor."

Araştırmanın ayrıntılarına Gazeteci Murat Yetkin'in sitesi Yetkin Report'dan ulaşabilirsiniz.